اکوبیولوژی خانواده اسب و الاغ

توضیحات

در این  پایان نامه :

•  پستانداران ایرانی و رسته فردسمان ( خانواده اسب و الاغ )

•  معرفی گورخر ها وگونه های مختلف آنها

• گورخر آسیایی( گورایرانی ) و زیستگاه های آنها 

• تنوع گورخرها

• محیط زیست گورخرها در ایران 

می پردازیم.

گورخر ایرانی که از آن به عنوان خر وحشی آسیایی نیز یاد می‌شود، از پستانداران بزرگ و از اسب‌سانان بومی بیابان‌های سوریه، ایران، هند و تبت است که بسیاری این گونه را به عنوان گورخر ایرانی نیز می‌شناسند.

این حیوان نادر دارای ۶ زیرگونه بوده که یک زیرگونه آن کاملا از بین رفته و دو زیرگونه آن در معرض خطر جدی قرار دارد. گورخر ایرانی از الاغ کمی بزرگتر است و شباهت بیشتری به اسب دارد اما نسبت به اسب پاهای کوتاه‌تری دارد و رنگ آن در فصول مختلف تغییر می‌کند

به نحوی که در تابستان رنگی قهوه‌ای مایل به سرخ و در زمستان قهوه‌ای مایل به زرد دارد و بر پشت آن، نواری سیاه که با رنگ سفید احاطه شده، مشاهده می‌شود.

چکیده

فردسمان راسته‌ای از پستاندران دارای سم هستند که دارای تعداد فردی از انگشت پا هستند. تک‌سم‌سانان گیاه خوارانی خشک‌زی هستند که فقط یک انگشت یا سه انگشت آنها با هم وزن جانور را تحمل می‌کند.  

انگشت میانی در سم این جانوران اغلب بزرگتر از انگشتان مجاورش است. تک‌سم‌سانان بیشتر جانورانی چرا کننده هستند و بر خلاف جفت‌سمان نشخوارکننده، معده ساده‌ای دارند چرا که  آن‌ ها سلولز گیاهان را به جای یک یا چند معده در روده هضم می‌کنند.

فردسمان شامل اسب‌ها، تاپیر‌ها، و کرگدن‌ها هستند. خانواده اسب و الاغ دارای ۷ گونه است که از این خانواده یک گونه وحشي به نام گور ایرانی در ایران شناسایی شده‌است که زيستگاه اين حيوان به طور كلي دشتها، تپه ماهورهاي كوتاه، درمنهزارها، تانحزارها، قيچزارهاي بلند واقع در مناطق بياباني و استپي است.

افراد این خانواده جثه‌ای بزرگ، جمجمه‌ای کشیده، گوش‌هایی دراز، گردنی کلفت، دمی بلند و فقط یک انگشت در هر یک از پاها دارند که به سم بزرگی ختم می‌شود. “گور” از الاغ کمی بزرگ‌تر است، در حدود ۲۹۰ کیلو وزن دارد و طول بدن و سر حدوداً ۲٫۱ متر است و نسبت به الاغ شباهت بیشتری به اسب دارد.

این جانور نسبت به اسب، پاهای کوتاه‌تری دارد و رنگش در خلال فصل‌ها تغییر می‌کند؛ در تابستان رنگش قهوه‌ای مایل به سرخ و در زمستان قهوه‌ای مایل به زرد است و بر پشتش نواری سیاه که با رنگ سفید احاطه شده، قرار دارد. گورها حدود ۴۰ سال عمر می‌کنند. نسل گور ایرانی در معرض انقراض قرار دارد و در سال ۱۳۹۳ تنها در دو استان سمنان و فارس دیده شده است.

از جمله علل کاهش جمعیت گور ایرانی میتوان به شکار بی‌رویه، تصادف با خودروها، کمبود اعتبار برای فنس کشی مناطق حفاظت شده و کمبود علوفه و آب اشاره کرد. در پایان باید گفت راهکارهای افزایش جمعیت و جلوگیری از انقراض گور ایرانی، امنیت منطقه ، دسترسی آسان به غذا و آب ، مشارکت جوامع محلی، وجود تشکل‌های مردم نهاد و رسانه‌ها، علت یابی بیماری‌های احتمالی این گونه و…است.

فهرست مطالب

پستانداران، فردسمان، گور ایرانی و…

مقدمه

نشانه های مشخص پستانداران یعنی مو، غدد شیری و خون گرم آثاری در فسیل ها باقی نمی گذارند. لذا تشخیص اولین گونه هایی که احتمالا خونگرم بوده اند و یا در جهت پستاندار شدن تحول یافته اند، از روی سنگواره ها دشوار است. تعدادی از دانشمندان معتقدند که اندوترمی در چند مورد و بین گروهههای مختلف دایناسورها به وجود آمده است. برخی از دانشمندان بر این باورند که در این امر احتمالا پستانداران تخم گذار و جفت داران از خزنده های کاملا مجزا متحول شدند.

باری، حدود ۲۰۰ میلیون سال پیش در میان دایناسورها گروهی دگردیسی مورد بحث را به اتمام رسانید. فسیل یک حیوان که فقط ۱۰ سانتی متر طول داشت و تا حدودی مانند حشره خور بود، در سال ۱۹۶۷ در افریقای جنوبی کشف شد و این قدیمی ترین نمونه پستانداری است که تا بحال کشف شده است.

در همین دوره توسعه دایناسورها نیز آغاز شد و عاقبت نفوذ کامل این خزندگان به همه جا پراکنش یافت، اما فقط در ساعات روز. پستانداران را همانا خونگرم بودنشان نجات داد، زیرا به آنها این امکان را داد که شب هنگام و وقتی که دایناسورها بی حرکت هستند فعالیت زیستی خود را دنبال کنند.

این پستانداران حدود ۱۵۰ میلیون سال بدین نحو دوام آوردند و عاقبت پس از فاجعه دوره کرتاسه، بیشتر عرصه زمین و مجوعه مواهب طبیعی به آنها تعلق گرفت.

رده پستانداران در سراسر کره زمین شامل سه گروه تخمگذاران، کیسه داران و جفت داران است که تمامی پستانداران ایران به گروه جفت داران تعلق دارند. پستانداران قادرند دمای بدنشان را ثابت نگه دارند. پستانداران دارای خصوصیاتی ویژه مانند مو و پستان هستند.

به علاوه، جفت داران به واسطه داشتن دندان که حداکثر یکبار در طول عمر عوض می شود و همچنین به واسطه داشتن جنین که در بدن مادر تغذیه می شود، مشخص می شوند.

بلانفرد در کتاب خود که در سال ۱۸۷۶ منتشر شد، ۸۹ پستاندار شامل ۶۶ گونه امروزی را برای ایران ارائه می دهد. ۸۰ سال بعد، میزون، پستانداران ایران را بررسی کرد و شرح زیست جغرافیایی آنها را به چاپ رسانید و سپس شرح و توصیف فون مزبور را به تعداد ۱۱۲ گونه در سال ۱۹۵۹ عرضه کرد.

لب (Lay) بررسی جامعی را طی سفر تحقیقاتی استریت در سال ۱۹۶۷ انجام داد. بررسی وی شامل زیستگاهها و فهرستی کامل از پستاندارانی بود که تا آن تاریخ شناخته شده بودند و ۱۲۵ گونه را در بر می گرفت.

پژوهش های کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست منجر شد به انتشار کتاب راهنمای پستانداران ایران(سال ۱۳۵۵) که در شرح آن ۱۴۰ گونه ( بعلاوه ۸ گونه دریایی) آمده است. اعتماد، پستانداران ایران را از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۳ در سه جلد کتاب معرفی کرده است و در آن نیز ۱۴۰ گونه معرفی گردیده است.

بالاخره ضیایی، کتاب سودمند برای عموم بنام راهنمای صحرائی پستانداران ایران در سال ۱۳۷۵ منتشر ساخته است که شامل ۱۴۹ گونه (بعلاوه ۱۱ گونه دریایی) است.

اسکندر فیروز نیز در کتاب حیات وحش ایران ۱۶۲ گونه پستاندار را معرفی کرده است که از این تعداد ۱۱۲ گونه جز حشره خواران، خفاشها و جوندگان هستند که به لحاظ شبگرد بودن و یا به سر بردن در مخفی گاههای زیرزمینی، کمتر و یا فقط به طور لحظه ای، مشاهده می‌شوند.

در حال حاضر پستانداران ایران شامل ۱۰ راسته و ۳۷ خانواده و ۱۹۴ گونه هستند. جوندگان با تعداد ۶۹ گونه (حدود ۴۰% از پستانداران ايران و جهان در اين راسته جاي دارند)، خفاش‌ها با تعداد ۴۳ گونه، گوشت‌خواران با تعداد ۳۱  گونه، حشره‌خواران با تعداد۱۵  گونه، نهنگ‌ها (آب‌بازان) با ۱۸ گونه، زوج سمان با  ۹ گونه، خارپشت‌ها با ۴ گونه، خرگوش‌ها با ۳ گونه و فک‌ها، فرد سمان‌ها و گاو دریایی هر کدام با تعداد ۱ گونه، مجموعه پستانداران موجود در ایران را تشکیل می‌دهند